Һуңғы йылдарҙа республикала мутлашыусыларға бәйле енәйәти хәлдәр йыш осрай. Улар яңынан-яңы ысулдар таба. Мутлашыу - бөгөн иң таралған енәйәттәрҙең береһе.

- "Халыҡ-ара мөнәсәбәттәр ғәйәт ҙур һәм тамырынан үҙгәрештәр осорона инә... Бөтөн планетаның төрлөлөгөн сағылдырыусы яңы донъя тәртибе формалаша. Һәм был тәбиғи процесты туҡтатырлыҡ түгел. Финанс һәм сәйәси йоғонтоға эйә иҡтисади үҫештең яңы ҡеүәтле үҙәктәре барлыҡҡа килә һәм улар иң тәүҙә бында - дөйөм Көнсығыш менән дөйөм Көньяҡта барлыҡҡа килә" ,- тине Рәсәй Президенты Владимир Путин 11 октябрь Ашхабадта булып үткән "Замандар һәм цивилизациялар бәйләнеше - тыныслыҡ һәм үҫеш нигеҙе" тигән форумда.

Ошо көндәрҙә БР Һаулыҡ һаҡлау министрлығы "Сәләмәт республика" акцияһы сиктәрендә үткәрелгән халыҡ һаулығын тикшереү һөҙөмтәләре менән таныштырҙы. Шуныһы яҡшы: ошо йылдың апреленән алып сентябргә тиклем әлеге акция сиктәрендә сәләмәтлек поездарында эшләүсе сәләмәтлек үҙәктәре һәм махсуслашҡан табип-белгестәр бригадалары хатта бәләкәй генә ауылдарҙы ла ситтә ҡалдырманы, тип хәбәр ителде Министрлыҡ отчетында.

Википедия мәғлүмәттәренә ҡарағанда, республикала 80-гә яҡын яҙма баҫма матбуғат донъя күрә һәм таратыла. Башҡортостан халҡы өсөн ҡағыҙға баҫылған гәзит һәм журналдарҙы алдырып уҡыу мөһим булып ҡалыуын күреү шатлыҡлы. Баҫма матбуғат тарихтың һәм мәҙәниәттең бер өлөшө булараҡ, быуындар араһында бәйләнеш тыуҙыра. Шулай уҡ гәзит-журналдар беҙгә үткәндәрҙе яҡшыраҡ аңларға мөмкинлек бирә, әлеге дәүер хаҡында мәғлүмәтте туплай.

Өфөбөҙ 17 октябрҙән 19-ына тиклем Рәсәйҙең спорт баш ҡалаһына әүерелә, йәғни беҙҙә "Рәсәй - спорт державаһы" халыҡ-ара спорт форумы үтә.

Салауат башҡорт драма театрында 92-се театр миҙгеле "Һөйөү көсө" спектакленең премьераһы менән асылды.

Атайым Миңлеәхмәт, Бөйөк Ватан һуғышы инвалиды, ғүмере буйына йор һүҙле булды, төрлө заманалар, шул саҡтарҙа йәшәгән кешеләр, тарихи ваҡиғалар хаҡында үтә мауыҡтырғыс итеп һөйләр ине. Өҫтәүенә боронғо башҡорт халыҡ йырҙарын үҙенә генә хас моң менән башҡарыусы булып та танылғайны.

Бөтөн нәмә мөнәсәбәттән тора: тирә-йүнгә ниндәй күҙҙәр менән ҡарау беҙҙе бер-беребеҙҙән айыра, күрше-тирәгә, туғандарға, дуҫтарға ниндәй мөғәмәләлә булыуыбыҙ кемлегебеҙҙе сағылдыра.

Бер саҡ гәзитебеҙҙә Бөрйән районынан Гөлсөм Өмөтбаева атлы автор халҡыбыҙҙың ҡунаҡсыллығы хаҡында һүҙ алып барып, ҡунаҡты күстәнәс биреп оҙатыуҙың әһәмиәтен шулай тип аңлатҡайны: "Күстәнәс - ҡунаҡтан ҡайтып инеү менән өйҙә ҡалған бала-сағаға тоттороп, уларҙың ҡыуанысын күреү, ҡунаҡ табынының ризығын өйҙәгеләргә лә татытыу, ҡунаҡ саҡырған кешенең ихласлығын сағылдырыу ул..." Яҙмаларының икенсе өлөшөндә автор ауыл-ҡала мөнәсәбәтенең сәйер күренешен бәйән итеп, ҡасандыр ауылда ҡунаҡ булыусы ҡала кешеһенең үҙен ҡунаҡ итеүсене ҡала урамында осратҡанында күрмәмешкә һалышып үтеүе, ашап-эсеүен, ҡунаҡ булыуын тиҙ онотоуы хаҡында әйтеп үтә. Бик хаҡ һүҙҙәр. Был йәһәттән минең дә бер күҙәтеүем бар: ҡалалар ҙурыраҡ, мегаполис киңерәк булған һайын, унда йәшәүселәрҙең дә күңеле тарыраҡ була бара, йәғни мөхит ни тиклем киңәйһә, кеше үҙ-үҙенә шул тиклем нығыраҡ бикләнә. Ҡыҫҡаһы, ҡунаҡ, ҡунаҡлашыу, ҡунаҡсыллыҡ хаҡында киңерәк итеп фекер йөрөтөп ҡарайыҡ...

Ер йөҙөндә йәшәүсе йөҙәрләгән этностарҙың тарих төпкөлдәрендә боронғо ата-бабалары булған, әммә барыбер боронғо ҡәүемдәр менән бер рәттән, йәшерәктәре лә бар. Байтаҡ йылдар дауамында башҡорт халҡының формалаша башлауы осорон иң иртә тигәндә б.э. IX-X быуаттарына ҡайтарып ҡалдырҙылар. Әммә бөгөн башҡорттарҙың үтә боронғо ҡәүемдәрҙән хасил булыуын тарихсы-ғалимдар инҡар итмәй. Шуға күрә виртуаль тарихи ҡоробоҙ башында һүҙҙе хәҙерге замандан бик күп быуаттар элек йәшәгән һәм тарихи яҙмалары билдәле булған тарихсыларға һәм уларҙың хеҙмәттәрен өйрәнгән ғалимдарыбыҙға, башҡа күренекле шәхестәргә бирәйек.

(Генерал-майор И.В. Чернов яҙмаларынан)

Граф П.П. Сухтелен
(1830 - 1833 йылдарҙа Ырымбур губернаторы булған).

Генерал Эссенды Санкт-Петербургҡа күсергәс, бында хәрби губернатор һәм айырым Ырымбур корпусы командиры вазифаһына генерал-адъютант, граф Павел Петрович Сухтелен тәғәйенләнә. Ул, изге күңелле кеше булараҡ, һәр кемгә ихлас йөрәкле, гуманлы мөнәсә-бәттә булыуы менән танылыу таба, аҡыллы шәхес булараҡ та башҡаларҙан айырылып тора.

Өфөлә "Салют" балалар реабилитация-белем биреү комплексы эшләй башланы. Уны асыу тантанаһында Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров ҡатнашты.

Республика көнө байрамына матур бер ваҡиға булып өҫтәлеп, Башҡортостандың баш ҡалаһында, Ағиҙел яры буйында, круиз лайнерҙары һәм йылға суднолары туҡталған урында, йылға ҡапҡаһы - колоннада барлыҡҡа килде.

"...Яралыларҙың ҡысҡырыуы йөрәккә үтә: бөтөн ерҙе емереклек баҫҡан, шулар аҫтында ҡалған кешеләр күп. Был Газа секторындағы Дейр-эль-Балах мәсете - Израиль армияһы һөжүменең төп сәптәренең береһе. Урындағы мәктәп тә емерелгән. Башына снаряд ярсығы тейеп яраланған баланы яҡындағы дауаханаға алып киттеләр. Яралылар бик күп. Кемеһенә машинала урын етмәй, уларҙы ирекмәндәр күтәреп алып китә... Газаның төньяҡ райондарына һауанан 60-тан ашыу бомба ташланды, ике тәүлек эсендә бында йорттар һәм мәктәптәр емерелде. Ливандың көньяғы ла ут аҫтында ҡалды..."

Һанай китһәң, беҙгә суверенитет бик күпте бирҙе, бөгөн беҙ ул йылдарҙа өлгәшкәндәрҙең күпселеген юғалтып та өлгөрҙөк. Шулай ҙа, хәҙерге көн күҙлегенән ҡарағанда, нимә бирҙе һуң беҙгә суверенитет? Был йылдар башҡорт милләте өсөн нимәһе менән әһәмиәтле? Ошо һорау менән сәйәсәт фәндәре докторы, профессор Мансур Әнүәр улы ӘЙҮПОВҡа мөрәжәғәт иттек:

Башҡортостан Республикаһы суверенитеты өсөн көрәш йылдарында башҡорт милли хәрәкәтенең аҡыллы, белемле лидерҙарының береһе булды яҙыусы, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты Рәшит ағай Шәкүр. Бер саҡ беҙ уға: "Көнсығыш халҡында, үҙгәрештәр осоронда йәшәргә яҙһын һиңә, тип теләү насар тонды, рәнйеште аңлата, тиһәләр ҙә, шундай осорҙа йәшәү һеҙгә лә тәтене. Ә һеҙ шул заман хаҡында әле ниҙәр әйтер инегеҙ?"- тигән һорау биргәйнек. Уның яуабы шулай булды. Хәтергә төшөрәйек:

Ошо көндәрҙә Өфөлә "Сигелгән Башҡортостан" Республика фестивале уҙғарылды. Сара 2023 йылда Башҡортостан Башлығы Грантына бойомға ашырылған "Башҡортостандың сигелгән картаһы" Республика проектының дауамы булып тора.

Юрий Бондаревтың "Донъя күп телле, әммә бөтә кешеләр ҙә бер иш илайҙар һәм көләләр", тигән ҡанатлы һүҙҙәре бар. Мәскәү драматургы Мәликә Икрамованың пьесаһы буйынса ҡуйылған "Доктор" спектакленең премьераһын ҡараған ваҡытта билдәле яҙыусының ошо һүҙҙәре иҫкә төштө.

Мостай Кәрим исемендәге Милли йәштәр театры премьераға әҙерләнә. Оҙаҡламай театр сәхнәһенә халыҡ шағирының "Ҡара һыуҙар" поэмаһы буйынса эшләнгән спектакль сығасаҡ. Ул тәү тапҡыр сәхнәләштерелә. Ошо мөһим яңылыҡ айҡанлы беҙ спектаклдең режиссеры Илсур ҠАҘАҠБАЕВҡа бер нисә һорау бирҙек.

Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө федераль тикшеренеүҙәр үҙәгенең Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында бөйөк ғалим, яҙыусы, филология фәндәре докторы, Әхнәф Харисовтың тыуыуына 110 йыл тулыу айҡанлы фәнни-ғәмәли конференция үтте. Ә. Харисов - башҡорт әҙәбиәте һәм фольклоры өлкәләрендә тәрән бураҙналар һалған, фән мәктәбен барлыҡҡа килтергән ғалим. Үҙенән һуң күп шәкерттәр ҡалдыра: шулар араһынан Әнүәр Вахитов, Ким Әхмәтйәнов, Вафа Әхмәҙиевтарҙы атай алабыҙ. Нур Зарипов, Марат Минһажетдинов, Фәнүзә Нәҙершина һәм башҡа фольклорсылар уның ҡул аҫтында ғилми текстологик мәктәп үтә. Бөгөнгө ғалимдар ҙа уны үҙҙәренең уҡытыусыһы тип атай. Уның мәктәбе эшләй, эштәре дауам итә, үҫтерелә. Ғалимды иҫкә алыусылар күп булды. Бер нисәһенең фекерен тәҡдим итәбеҙ.